लायब्ररी व डिस्पेंसरी
वानप्रस्थाश्रम जवळच एक लायब्ररी व वैद्यकीय सेवाकक्ष या वास्तू उभारण्यात आल्या आहेत. मंदिरात दर्शनासाठी येणाऱ्या भाविकांच्या तसेच वानप्रस्थाश्रम मधील रहिवाशी व ग्रामस्थांच्या सेवेसाठी वैद्यकीय सेवाकक्ष व वाचन प्रेमींसाठी लायब्ररी जेथे इतर पुस्तकांबरोबर भगवान परशुराम यांच्या जिवन कार्यावरील पुस्तके येथे उपलब्ध असतील.
सांस्कृतीक भवन
सांस्कृतीक भवन – परशुराम मंदिरामध्ये येणाऱ्या अनेक भाविकांची अशी मनोकामना असते की आपल्या घरातील एखादे धार्मिक कार्य मंदिरामध्ये करता यावे जसे की लग्न, मुंज, हवन, ईत्यादी. तसेच मंदिरात होणारे अनेक छोटे मोठे कार्यक्रम, विधी भाविकांना करता यावेत या हेतुने व भक्तगणांच्या भावना लक्षात घेऊन संस्थान श्री भार्गवराम परशुराम यांनी महाराष्ट्र शासनाच्या माध्यमातून सांस्कृतीक भवन बांधायचा निर्णय घेतला. सांस्कृतीक भवनाचे बांधकाम सुरू असुन लवकरच भाविकांसाठी ते उपलब्ध होईल. या भवनामध्ये 1000 माणसे एकावेळी बसतील अशी सोय आहे. भाविकांना परवडेल अशा अल्प दरात भवन उपलब्ध होईल. देवस्थानच्या वतीने धार्मिक विधी करण्यासाठी भटजी व इतर गोष्टींचीहि सोय केली जाईल. तसेच जेवणाची सोय देखील याच दालनात उपलब्ध असेल. सर्व सोयींनी सुसज्ज व सर्वांगाने परीपूर्ण अशी ही इमारत असुन लवकरच ती सर्वांसाठी उपलब्ध होईल.
वानप्रस्थाश्रम
मंदीर परिसरात महाराष्ट्र शासनाने ज्येष्ठ नागरिकांसाठी वानप्रस्थाश्रम मंजूर केला असून त्याचा पहिला टप्पा पूर्ण झाला आहे. येथे 40 ज्येष्ठ स्त्री – पुरूषांची निवास, भोजन आदी व्यवस्था लवकरच केली जाईल. आयुष्याची संध्याकाळ भगवान परशुरामांच्या परिसरात तृप्त मनाने घालवावी अशी भावना असणाऱ्या ज्येष्ठ नागरिकांना येथे प्रवेश दिला जाईल. मनाला प्रसन्न वाटेल असे वातावरण व निखळ शांतता असलेले हे ठिकाण आहे. वानप्रस्थाश्रमजवळ एक ग्रंथालय व वैद्यकीय सेवाकक्ष कार्यरत रहाणार आहे. वानप्रस्थाश्रम, भक्तनिवास, ग्रंथालय या वास्तू मंदिरालगत अत्यंत रम्य ठिकाणी असून वाशिष्ठी नदी व चिपळूण शहराचे आनंददायी दर्शन या वास्तूंमधून होऊ शकते. सर्व भक्तगणांनी या उपक्रमाला भरगोस अर्थसहाय्य केले तर वानप्रस्थाश्रमातील निवास व भोजन आदि सुविधा सर्वांसाठी विनाशुल्क ठेवाव्यात असा विशवस्त समितीचा प्रयत्न आहे.
कर्मचारी निवास
मंदिराच्या सेवेत सध्या स्थानिक रहिवाशांना काम दिले गेले आहे. शासनाच्या योजनेतून आता संस्थेचे एक सुसज्ज कार्यालय उभारले गेले आहे. या कार्यालयात काम करण्यासाठी स्थानिक माणसे मिळणे अवघड आहे. तसेच व्यवस्थापन, आधुनिक तंत्रज्ञान, जनसंपर्काचा अनुभव असलेले कर्मचारी या छोट्याशा गावात मिळणे शक्य नसल्यामुळे बाहेरून येणा-या कर्मचारी वर्गासाठी निवासाची सोय करण्याकरिता कर्मचारी निवासाची उभारणी केली जात आहे. मे अखेर यातील पहिला टप्पा पुर्ण होईल.
सध्या अनेक ठिकाणी कामाचा अनुभव घेतलेल्या निवृत्तांना निवृत्तीनंतरचे आयुष्य धार्मिक, सामाजिक क्षेत्रात घालवावे असे वाटत असल्याचा विश्वस्त समितीचा अनुभव आहे. आम्हाला पुरेसे निवृत्ती वेतन मिळते. 10-20 वर्षे काम करण्याची क्षमताहि आहे. निवासाची सोय झाल्यास आम्ही वेतन घेऊन किंवा विनावेतन देवस्थान कार्यालयात, वानप्रस्थाश्रम, ग्रंथालय किंवा अन्य एखाद्या विभागात सेवा भावनेने काम करू असे सुचविणारे अनेक दुरध्वनी येतात. या सर्वांसाठी कर्मचारी निवासस्थान उपयुक्त ठरणार आहे.
गोशाळा
तीनशे वर्षांपूर्वी सध्या महेंद्र पर्वतावर जे परशुराम गाव आहे तेथे त्या काळात वस्ती नव्हती तर नदीकाठी म्हणजे आजच्या पेढे गावात शेतक-यांची शेती व वस्ती होती. तेथील शेतकरी आपली गुरे चारण्यासाठी महेंद्र पर्वतावर पाठवीत. घरातील मोठी माणसे शेती उद्योगात असत तर मुलांना गुरे घेऊन पाठविले जाई. एका गुराख्याची एक गाय कित्येक दिवस दूध देत नसे. हा मुलगा दूध पितो किंवा काय असा घरातील माणसांना संशय आला. त्या गुराख्याने चरणा-या गाईवर नजर ठेवली. ती एका ठिकाणी येऊन आपला पान्हा सोडते हे पाहिल्यावर तो गुराखी रडत रडत घरी गेला. त्याने आपल्या आई-वडिलांना हा प्रकार सांगितला. आई-वडील व अन्य शेजारी-पाजारी आज परशुरामांचे मंदिर आहे तेथील गवत व जंगलात आले. गाईने पान्हा सोडलेले ठिकाण त्यांनी पाहिले. त्यांना आश्चर्याचा धक्का बसला. थोडी साफसफाई केल्यावर त्यांना येथे स्वयंभूस्थानाची एक छोटीशी शिळा दिसली आणि हे देवाचे स्थान आहे अशी श्रद्धा त्यांच्या मनात निर्माण झाली.
त्यापूर्वी गाय पान्हा सोडते हे पाहिल्यावर छोट्या गुराख्याने गाईचा पाठलाग केला व काही अंतरावर डोंगराच्या पायथ्याशी गाय अदृश्य झाली. गुराख्याच्या आई-वडिलांनी तेही ठिकाण पाहिले आणि स्वयंभू स्थानापाशी व गाय अदृश्य झाली त्या ठिकाणी त्यांनी छोटेसे खोपट उभारले व दररोज सकाळी स्वयंभू स्थानावर पाणी घालून फुले वाहण्याचा उपक्रम त्यांनी सुरू केला. भगवान परशुरामांच्या स्वयंभुस्थानावर रोज आपला पान्हा सोडणाऱ्या गोमातेची आठवण म्हणुन तसेच गोमातेची सेवा करण्यासाठी व भाविकांच्या दर्शनासाठी गोशाळेची उभारणी सुरू आहे.
या द्वारे सर्व भाविकांना गोमातेच्या दर्शनाचा लाभ घेता येईल व सेवा करता येईल.
परमहंस ब्रह्मेंद्रस्वामी
परशुरामांचा अवतार काही हजार वर्षांपूर्वी झाला असावा. संपूर्ण देशभर संचार असलेले श्रीविष्णूंचे ते एकमेव अवतार आहेत. ते चिरंजीव असल्यामुळे त्यांच्या मूर्तीच्या दर्शनाने मन प्रसन्न होते पण हा पौराणिक ठेवा जतन करण्याचे काम तीनशे वर्षांपूर्वी परमहंस ब्रह्मेंद्रस्वामींनी केले. परमहंस ब्रह्मेंद्रस्वामी हा एक ऐतिहासिक चमत्कार आहे. बीड जिल्ह्यातील दुधडवाडी हे त्यांचे गाव. त्यांचे मूळ नाव विष्णुपंत कुलकर्णी त्यांचे वडील भिक्षुकी करीत असत. त्यांच्याकडेहि अठरा विश्व दारिद्र्य होते. विष्णुची मुंज झाली आणि १६५७ च्या सुमाराला त्यांचे आईवडीलहि निवर्तले. अध्यात्म्याची आवड असलेल्या विष्णू कुलकर्णीनी राजुर येथील गणेश मंदिरात चिंतन व तपश्चर्या केली. त्याच सुमाराला औरंगाबादजवळ दौलताबाद येथे ठाण मांडून बसलेल्या औरंगजेबाने मंदिरांचा विध्वंस सुरु केला होता. काशी विश्वेश्वराचे व त्या पाठोपाठ मथुरेचे केशव मंदीर त्यानी उध्वस्त केले होते. मराठवाड्यातहि हा विध्वंस सुरु झाला होता. राजुर येथे सुमारे बारा वर्षे तपश्चर्या केल्यावर विष्णुपंत कुलकर्णी काशीला गेले. तेथे ज्ञानेंद्र सरस्वतींजवळ त्यांनी अध्ययन केले आणि पुन्हा गावी येऊन तीर्थाटन सुरु केले. गोदावरीच्या काठाने ब्रह्मेंद्रस्वामी तीर्थाटन करीत असताना भगवान परशुराम महेंद्र पर्वतावर तपश्चर्या करीत आहेत असा दृष्टांत त्यांना झाला असे मानण्यात येते.
स्वामींनी थेट रामेश्वरपर्यंत यात्रा केली आणि परतीच्या प्रवासात ते चिपळूणजवळच्या धामणी या गावी म्हणजे आजच्या परशुराम क्षेत्रात आले. स्वामींनी तेथे एका गुहेमध्ये तपश्चर्या केली. त्याचवेळी अनेक औषधी वनस्पतींचे संशोधनहि केले. जंजि-याचा नबाब त्या काळात धामणी व परिसरात जुलुम जबरदस्ती करीत होता. छत्रपति राजाराम महाराज या सिद्दीशी संघर्ष करीत होते. स्वामींनी राजाराम महाराजांना सर्व प्रकारची मदत केली आणि सिद्दीवरहि मोठा प्रभाव पाडला. धनाजी व संताजी भोसले या दोन योद्धांची त्यांनी सिद्दीकडून मुक्तता करून घेतली. त्याचवेळी कान्होजी आंग्रे हेहि स्वामींचे भक्त झाले. पुढे हेच कान्होजी आंग्रे भारताचे पहिले नौदल प्रमुख म्हणजे सरखेल झाले. स्वामींनी त्यांना त्या काळात संगमेश्वरजवळ युद्धनौका बांधण्यासाठी चौ-याहत्तर हजार रुपये दिल्याची इतिहासात नोंद आहे. राजाराम महाराजांनी धामणी जिंकली व ती स्वामींना इनाम दिली. १७०७ मध्ये औरंगजेबाने छत्रपति शाहु महाराजांची म्हणजे शिवाजी महाराजांच्या नातवाची व संभाजीराजांच्या पुत्राची तुरुंगातून सुटका केली. स्वामींनी चंदनवंदन किल्ल्यावर असलेल्या शाहु महाराजांना कटीसूत्र (करगोटा) व कौपिन भेट म्हणून पाठविले. त्याच सुमाराला सिद्दी कासमचा मृत्यु झाला व सिद्दी सुरुर ऊर्फ बडेखान जंजि-याच्या सत्तेवर आला. तोहि स्वामींचा भक्त होता. त्यानी पेढे व आंबडस ही दोन गावे स्वामींना इनाम दिली. स्वामींना धामणी येथे आल्यापासून पहिला शिष्य भेटला तो बाळा गवळी. तो त्यांना फळे आणून देई व सर्वे कामेहि करी.